Tomasz Reich

Kacper to sprytny chłopiec. Teraz ma 6 lat, ale już 4 lata temu powalił mnie swoim błyskotliwym umysłem. Otóż syn mojego kuzyna spytał mnie kiedyś, będąc jeszcze malcem, gdzie pracuję. Odpowiedziałem, zgodnie z prawdą, że w gazecie! – To niemożliwe. Wujek kłamie – oburzył się. Ja na to: – Dlaczego niemożliwe? Naprawdę pracuję w gazecie. Kacper nie dał jednak za wygraną i uparcie trzymał się własnego zdania. Po kilku minutach wypalił w końcu słowa, które dosłownie wbiły mnie w fotel. – Nie możesz pracować w gazecie, bo jesteś za duży, żeby się w niej zmieścić.

Dzieci już nie raz mnie zaskakiwały. Im można i nawet trzeba objaśniać dziwny i czasem trudny świat dorosłych. Gorzej jednak, gdy dorośli stają się w swym myśleniu dziećmi. Ale do rzeczy.

Po kilku latach milczenia od kilku tygodni goszczę na łamach „Kuriera Iławskiego”. Goszczę na papierze. Nie będę wyjaśniał kulisów mojego powrotu, w każdym razie bardzo mnie cieszy ów powrót, bo przyznam, że wciąż identyfikuje się z regionem. Nie zawaham się napisać – z korzeniami. Tu się urodziłem, tu spędziłem część życia. Oczywiście los pchnął mnie w zupełnie inne miejsce, podobnie jak wielu ludzi pcha do migracji. Ma to swoje dobre i złe strony. Jednak nieobecność człowieka zaciera pamięć o nim. Nagle ktoś urywa się z pejzażu codzienności. Staje się nieobecny w geografii tych samych uliczek. Nagle znika z lokalnej obsady i trudno wypełnić lukę w scenariuszu naszych przyzwyczajeń. Przerwanie tej nici zniknięciem kogokolwiek w małym miasteczku najpierw budzi spekulacje, potem niepokój i wreszcie ciekawość. Dopiero ze zniknięciem kogoś z horyzontu naszym oczu odczuwamy jego brak. Jak to, nie ma go? Przecież był od zawsze.

Już sam fakt, że pojawiłem się na łamach „Kuriera” spłoszył w wielu osobach niepamięć. Zaczęły się rodzić wspomnienia, ciekawość. Potem spekulacje. Reich wraca do Lubawy? Pewnie wraca, skoro znowu pisze w gazecie. Zapewniam wszystkich, że choć wyjechałem, to tak naprawdę duszą pozostałem w rodzinnych stronach. Po latach wróciłem do rozmów, do dyskusji o nurtujących wszystkich bolączkach i kłopotach. To dobra wiadomość, ale jest też nieco gorsza, nie zmienię adresu. Wróciłem e-mailem. I to mój jedyny powrót w rodzinne strony. Jakże podobny do pomysłu obecności w Iławie Krzyśka Beśki.

Przyznam, że miasto powinno mu płacić z budżetu za promocję regionu. Jak nikt inny Krzysztof jest przywiązany do swoich korzeni, co wybija się na pierwszy plan w jego książkach i wierszach. Jego bohaterowie, to przecież ludzie pochodzący z Warmii i Mazur. Tęsknią i nie potrafią odnaleźć się w szybkiej rzeczywistości, którą ponoć niesie ze sobą życie w stolicy. Pisze o wielkiej tęsknocie za rajem utraconym, jakim się jawi mu porzucone dla lepszego życia, rodzinne miasto.

Nowa powieść Beśki pod tytułem „Bumerang” opowiada o człowieku, który postanowił wrócić z Warszawy na Mazury. Dość śmiała konstrukcja fabuły wikła bohatera w niecodzienne zdarzenia, ale i stawia też czytelnikowi pytanie. Czy w ogóle ten powrót jest możliwy zwłaszcza po latach do miejsca, które przecież tak naprawdę się zmienia, jak i sami ludzie w nim żyjący? Wydaje mi się, że nie jest to możliwe. W końcu to grecki filozof Heraklit stwierdził, że wszystko płynie i nigdy nie wejdziemy do tej samej rzeki. Bo przecież inna w niej płynie woda, choć koryto pozornie to samo i inny piasek leży na dnie. Czas szlifuje leżące na dnie koryta kamyki, a stopa wchodząca do koryta też już nie jest tą samą, która nurzała się w niej pierwszy raz.

Krzysiek zapytał mnie czy tęsknie za Lubawą. Odpowiedziałem, że tak. Choć tak naprawdę nie znam już tego miasta, nie znam ludzi w nim mieszkających. To smutne, ale szczere. Tak już się w życiu układa, że doświadczenia, ludzie i miejsca, w których mieszkamy nie pozostają bez piętna na nas samych. Francuskie przysłowie mówi „wyjeżdżać to troszeczkę umierać”. I sporo w tym racji, bo przecież w pamięci zaciera się wiele szczegółów niby nieistotnych, a jednak ważkich dla miejsca, które się pozostawia.

Po latach idealizuje rodzinne strony i ludzi, których się znało pozostawia takimi jak się zapamiętało. A przecież życie w tych zostawianych przez nas miejscach toczy się naturalnym rytmem. Każdy człowiek żyje równolegle do naszego życia, raz udaje mu się realizować marzenia, a raz przegrywa z własną nieudolnością. Nie mamy na to kompletnie żadnego wpływu. Ale nie mamy też prawa oceniać nikogo i wartościować na podstawie tego, co zapamiętaliśmy z przeszłości. Bo czas i życiowe doświadczenie zmienia ludzi. I być może zdarza się później spotkać kogoś po latach na ulicy i wówczas ożywają wspomnienia. Spotykając kogoś po latach chciałoby się spytać: co słychać? Jednak obraz osoby, ukształtowany przez lata przez uogólnienia i luki w pamięci, nie daje nam prawa do oceniania kogoś na podstawie odległej przeszłości.

Wielka to niesprawiedliwość oceniać kogokolwiek na podstawie szczątkowych informacji i skrawków wyrwanych z własnej pamięci. Przecież wielu ludzi zmieniała się w samych sobie, to co było dla nich ważne kiedyś straciło kompletnie sens i znaczenie. Sam złapałem się na tym, będąc kilka tygodni temu w Lubawie. Okazało się, że wielu osób, które spotkałem nie pamiętam.

Wróciłem do Lubawy, do regionu. I chyba to najlepszy dowód na to, że powrót nie musi znaczyć zawsze to samo. Trudno byłoby wrócić do Lubawy po tylu latach. Ale miasto i ludzie wracają w mojej głowie jak bumerang niemal codziennie. To się nie zmieni, choć czas płynie...